خبرنگاران کرونا را جدی و بهداشت روانی را جدی تر بگیریم

به گزارش دَبی بلاگ، مشهد- خبرنگاران -شیوع بیماری کرونا طی دو هفته اخیر علاوه بر اینکه دغدغه های جسمی و سلامتی را برای همه ما به ارمغان آورد، موجب ظهور و بروز نگرانی ، ترس و رفتارهای وسواس گونه نیز شد، اوضاعی که بهداشت و سلامت روان ما را حتی پس از طی شدن این دوران نیز تهدید می نماید.

در زمان بروز حوادث، بلایای طبیعی و شیوع بیماری های واگیر شاهد بروز واکنش های روانی متعدد در افراد هستیم که می تواند کیفیت زندگی، سلامت روان و جسم افراد را تحت تاثیر قرار دهد، به همین دلیل پرداختن به واکنش های روانی و آموزش راهکارهای لازم برای مدیریت چنین شرایطی به افراد جامعه با هدف عادی سازی واکنش ها و جلوگیری از بروز عـوارضی که منجر به افت کیفیت زندگی فردی ، اجتماعی و کاهش کارآیی افراد می گردد، از پررنگ ترین و ضروری ترین نیازها محسوب می گردد.

احساس ترس شدید، افسردگی، بروز رفتارهای وسواس گونه، کاهش کارآیی فردی و اختلال در انجام امور عادی روزانه، تغییر سبک زندگی و رفتارهای فیزیولوژیکی از جمله میزان خواب، خوراک و ورزش از جمله این رفتارها هستند که هر یک از ما به میزان شدید یا ضعیف یک یا چند مورد از آنها را تجربه نموده ایم. گرچه بعضی به دلیل دانش و توانمندی، زود خود را پیدا کردند و آگاهانه با موضوع برخورد کردند اما مدیریت افکار و رفتار بعضی نیز به دلایل مختلف تا حدودی خارج از اختیار آنان بوده است.

مهارت های مواجهه و مدیریت افکار، رفتار و کیفیت زندگی و استفاده از راهبردهای مدیریت فردی در چنین شرایطی از اهمیت فوق العاده برخوردار است.

ترس سالم را تجربه کنیم

دانشیار گروه آموزشی روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در این زمینه به خبرنگار خبرنگاران گفت: ارزیابی از فضای موجود جامعه در سه گروه شامل مردم، گروه یاری رسان شامل پزشکان و متخصصان در زمینه های مختلف و نیز گروه سیاستگذاری کشور امکان پذیر است.

دکتر زهره سپهری شاملو در ارزیابی فضای عمومی جامعه اضافه کرد: به نظر می رسد مردم آگاهانه تر و مسوولانه تر و به تعبیر معقولانه از اوایل ماجرای شیوع بیماری با موضوع برخورد کردند که البته فضای فعلی جامعه به دو دسته کلی قابل تقسیم است.

وی ادامه داد: در حال حاضر افراد جامعه به دو بخش اصلی شامل گروه دارای ترس های سالم و گروه دارنده ترس های ناسالم قابل تقسیم هستند.

وی با بیان اینکه افرادی که دارای تجربه ترس سالم هستند با درک درست از شرایط پاسخ صحیح و مناسب به متغییر بیرونی یعنی شیوع بیماری واگیردار از خود نشان می دهند، گفت: این بدان معناست که این افراد هم مراقب خود هستند و هم از اطرافیان خود جدی تر مراقبت می نمایند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: گروه دوم که ترس ناسالم را تجربه می نمایند، افرادی هستند که یا نسبت به اهمیت موضوع بی توجهند و آن را صرفا یک امر سیاسی کاری می دانند و عده ای از آنها که شمار قابل توجهی هم دارند، اوضاع را فاجعه بار می بیینند.

وی ادامه داد: گروه دوم که گروه تخصصی امدادرسان و یاری رسان هستند در کنار گروه سوم که سیاستگذاران مبارزه با کرونا هستند همگی در حال فعالیت مرتبط می باشند و شاهد اطلاع رسانی خوب و موثر از روش های متعدد مجازی و پیامکی در کنار استفاده از ظرفیت سایر رسانه ها در این زمینه هستیم.

فاجعه انگاری ممنوع

دکتر سپهری شاملو با بیان اینکه برای عبور از هر بحران فردی ، خانوادگی و اجتماعی تجربه و تمرین درست بسیار موثر است گفت: یکی از مهمترین مسائل جامعه، پایین بودن سرانه مطالعه است زیرا در صورت مطالعه به این اطلاعات می رسیدیم که بشر از ابتدا تا کنون در کره خاکی هر روز و هر زمان با بحران روبرو بوده است و همین امر آمادگی زمینه ای برای مدیریت وضع موجود را به ما می داد.

وی اضافه کرد: اما در شرایط موجود هر یک از ما باید به این اصل توجه داشته باشیم که به هیچ وجه نباید نسبت به شیوع بیماری کرونا، فاجعه انگاری کنیم زیرا این نوع تفکر موجب تضعیف روحیه و راهنمایی فکری به سوی افکار منفی و پیامدهای ناشی از آن می گردد.

وی با اشاره به راهکارهای موجود برای مدیریت افکار در شرایط فعلی گفت: یکی از مهمترین پیشنهاداتی که می توان به افراد داد این است که زمان پیگیری اخبار را به یک تا دو بار در روز کاهش دهند و ضمن رعایت دریافت خبر واقعی از منابع قابل اعتماد از قرار دریافت بیش از حد در معرض اخبار خودداری نمایند.

این استاد دانشگاه گفت: توجه به اصولی از جمله مراقبت از خود بنا به ضرورت و نیز هم صحبت شدن با گروه های حامی از جمله دوستان، نزدیکان و آشنایان به وسیله به اشتراک گذاشتن احساسات و بیان ترس ها برای تخلیه روانی می تواند در آرامش فکری بسیار موثر باشد.

وی اضافه کرد: به این ترتیب مشاهده خواهیم کرد دیگران نیز همانند ما ترس، نگرانی و دلهره را دارند بنابراین حس عجیب و غیر طبیعی نیست و صرفا رعایت نکات بهداشتی است که حرف اول را در تامین سلامت می زند.

وی ادامه داد: علاوه بر این باید بدانیم که در بروز چین شرایطی افراد در فرایند برنامه روزانه خود در زمینه خوردن ، خوابیدن و مراقبت از خود دچار تغییرات اساسی می شوند به طوری که خوب نمی خورند، خوب نمی خوابند، حواسشان به خود و اطرافیان نیست و ادامه این فرایند جسم را از نیازهای اساسی دور نموده و موجب ضعف و ناتوانی جسم در کنار ضعف فکری و روانی می گردد.

این استاد دانشگاه گفت: باید برای مقابله با چنین شرایطی در کنار همه امور روزانه به ورزش و اشتغال به کارهای امید بخش بیشتر توجه کنیم.

گروه آسیب پذیر بچه ها، نوجوانان و جوانان

دانشیار گروه آموزشی روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه با بیان اینکه افراد در مراحل مختلف زندگی به گونه ای خاص به مسائل، بحران ها و بلایای طبیعی نگاه می نمایند اضافه کرد: نوع نگاه ما به این مسائل و بحران ها با بچه ها، نوجوانان و حتی جوانان بسیار متفاوت است و والدین باید به این مهم توجه داشته باشند.

وی گروه های شنماینده از آسیب های روانی ناشی از شیوع بیماری کرونا را به ترتیب بچه ها، نوجوانان و جوانان دانست و گفت: جوانان به امید نیاز دارند و دو گروه بچه ها و نوجوانان نیز به شدت به مراقبت و حمایت نیاز دارند تا حال روانی خوبی داشته باشند بنابراین هر گونه نگرانی بی مورد و بی دلیل والدین یا نگاه وسواس گونه برای آنان آثار جبران ناپذیر به همراه دارد.

رفتار سالم داشته باشیم

دکتر سپهری شاملو گفت: در شرایط کنونی شاهد انجام رفتارهای وسواس گونه بهداشتی، حساسیت های بی دلیل، افکار منفی در مورد احتمال ابتلای نزدیکان و عزیزان به بیماری هستیم که این فرایند موجب تغییر نوع و کیفیت خواب های شبانه و تجربه کابوس نیز می گردد که البته این شرایط طبیعی است و جای نگرانی ندارد.

وی اضافه کرد: سیستم روانی انسان برای محفاظت کردن از خود و اطرافیان به بروز چنین رفتارهایی سوق می یابد و همه اینها صرفا باید موجب جدی تر دریافت موضوع گردد و نه ترس بی دلیل و بی اساس.

وی با بیان اینکه اگر در چنین شرایطی کارها و برنامه های عادی زندگی تحت تاثیر قرار گیرد و فرد قادر به انجام فعالیت های روزانه و تمرکز بر انجام کارهایش نباشد، حال خوبی ندارد گفت: اگر در کنار حذف بعضی برنامه های غیرضرور که به عنوان راه جلوگیری از ابتلا به بیماری باید مورد توجه قرار گیرد، کیفیت انجام امور روزانه همراه با افت و عدم تمرکز فکری همراه باشد می توان گفت که فرد در حالت سلامت نیست.

دکتر سپهری شاملو گفت: درچنین شرایطی انجام کارهای روزانه و وظایف فردی در قبال خانواده و جامعه در عین رعایت بهداشت فردی و رعایت اصول مورد تاکید متخصصان، نشان از زندگی سالم فرد توام با رعایت اصل احتیاط دارد.

وی اضافه کرد: باید بدانیم رفتار سالم، رفتاری است که به موقع و به اندازه انجام گردد و اگر این دو اصل مورد اختلال قرار گیرد، دیگر رفتار سرزده از ما رفتار سالم نام نمی گیرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: صحبت با دیگران و نقش آفرینی افراد بزرگتر و خردمند خانواده در چنین شرایطی می تواند به شدت راهگشا باشد و با تلنگری اندک می توان افراد را به خود آورد.

وی گفت: بروز رفتار ناسالم در چنین شرایطی تحت عنوان اختلال واکنشی شناخته می گردد و افرادی که دچار این اختلال شده اند به راحتی می توانند با چند جلسه مشاوره و توانمند کردن خود این اختلال را رفع نمایند.

وی اضافه کرد: البته باید به این نکته توجه داشت که آستانه تحمل و میزان فشار روانی قابل تحمل در افراد متفاوت است.

این روانشناس با بیان اینکه ارتباط سلامت روان با جسم حقیقتی انکار ناپذیر است، گفت: افکار مثبت و جلوگیری از به خطر افتادن بهداشت روان می تواند در تضمین سلامت جسم هم موثر باشد بنابراین باید به این نکته که ترس از بیماری فرد را به دوست نزدیک بیماری بدل می نماید، توجه کرد.

به جای استرس به بچه ها آموزش دهیم

رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره استان خراسان رضوی نیز معتقد است: بچه ها به میزان بیشتری در معرض آسیب استرس قرار دارند بنابراین بهداشت روانی خردسالان زیر 6 سال در مواجهه با بحران کرونا از اهمیت به سزایی برخوردار است.

دکتر سید امیر امین یزدی گفت: در حال حاضر وقوع همه گیری ویروس کرونا موجی از استرس، نا امنی و اضطراب را به جامعه، خانواده ها و بچه ها تحمیل نموده است که این امر علاوه بر بیماری و دردهای جسمانی، هزینه های اجتماعی و روانشناختی گزافی نیز به جامعه تحمیل می نماید که بچه ها در این راستا باید مورد حمایت بیشتر قرار گیرند.

وی اضافه کرد: بچه ها در مواجهه با اخبار رسانه ها و آنچه در خانواده ها پیرامون ویروس کرونا مشاهده می نمایند و خبرهای مربوط به بیماری، مرگ و قرنطینه همراه با پوشش های غریب و مهیب پرستاران و پزشکان و نیز چهره ها و کلام های اضطراب انگیز اطرافیان ممکن است دچار ناامنی، استرس، ترس و اضطراب شدید شوند.

وی ادامه داد: پیامد چنین اضطرابی ممکن است بچه ها را با مسائلی مانند بدخوابی، بدغذایی، غمگینی و بدرفتاری درگیر کند لذا ضرورت دارد خانواده ها، مهدهای کودک و مدارس در مواجهه با چنین شرایطی برنامه ای برای یاری داشته باشند تا از بهداشت روانی بچه ها مراقبت گردد.

دکتر امین یزدی گفت: ذهن بچه ها در حال تجربه هایی است که درک درستی از آنها ندارند به عنوان مثال مفهوم میکروب، سرایت و انتقال بیماری در بچه ها پیش دبستانی شکل علمی و منطقی ندارد و در نتیجه معنا و اهمیت بهداشت و پیشگیری را درک نمی نمایند و ممکن است دچار سردرگمی و اضطراب شوند.

وی با بیان توصیه هایی برای حمایت روانشناختی از بچه ها اضافه کرد: خوب است والدین با تصویر و نقاشی مفهوم ویروس و چگونگی انتقال و علت شیوع بیماری را با زبان ساده و تصویری برای بچه ها بیان نمایند و همچنین علت رفتارهای مراقبتی مانند دست ندادن، روبوسی نکردن و شست و شوی دست ها را به آنان متذکر شوند.

وی با بیان اینکه بخشی از نگرانی بچه ها می تواند اضطراب از دست دادن والدین باشد گفت: والدین باید فرصتی فراهم نمایند تا کودک نگرانی خود را ابراز کند و در حین بیان احساس توسط کودک، والدین باید مخاطب خوبی باشند و با اشتیاق به صحبت های او گوش نمایند و با احساس کودک همدلی نشان دهند.

دکتر امین یزدی گفت: اینکه کودک احساس کند در چنین شرایطی پدر و مادر مراقب او هستند و دکترها و پرستارها از بچه ها مواظبت می نمایند اهمیت بسیار دارد.

وی اضافه کرد: والدین در شرایط این چنینی باید آرامش خود را حفظ نمایند و شکل طبیعی زندگی خود را ادامه دهند و با بچه ها در فعالیت های لذت بخش و سرگرم نماینده مثل بازی مشارکت نمایند و خود و خانواده را در معرض بمباران خبری منفی قرار ندهند.

ارائه خدمات داوطلبانه روانشناسی

مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز با بیان اینکه تعدادی از اساتید روان پزشک به منظور ایجاد فضای آرامش و دوری از تنش و استرس در کنار بیماران مبتلا به کرونا حاضر می شوند تا به آنها راهکارهای کنترل استرس را بیاموزند گفت: در این طرح علاوه بر ارائه خدمات مشاوره ای، پمفلت های آموزشی نیز برای کادر درمانی و بیماران در نظر گرفته شده است.

دکتر مجید محرری اضافه کرد: تا سرانجام بحران مقابله با کرونا، تیم داوطلب ارائه خدمات روان پزشکی به صورت رایگان خدمات مورد نیاز مخاطبان را ارائه خواهد نمود.

معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در روزهای آینده مکانی برای حضور خانواده بیماران در بیمارستان شریعتی مشهد در نظر گرفته می گردد که در آن دستیاران آموزش های لازم را در مورد راهکارهای کنترل خشم و مدیریت استرس به خانواده بیماران ارائه می نمایند.

وی گفت: علاوه براین قرار است برای کاهش استرس عموم در مقابله با ویروس کرونا مشاوره های تلفنی در نظر گرفته گردد تا مردم با آن تماس گرفته و ضمن آگاهی در مورد علایم این بیماری، به آرامش مورد نیاز نیز دست یابند.

وی اضافه کرد: نیروهای داوطلب در اورژانس عدالتیان مشهد نیز ضمن ارائه خدمات مشاوره ای به مراجعان سرپایی، آموزش های لازم را برای آلوده نشدن خانواده بیماران به ویروس کرونا ارائه می نمایند.

دکتر محرری ادامه داد: 6 نفر در اورژانس عدالتیان، پنج نفر در بیمارستان شریعتی و چهار دستیار به همراه اساتید در بیمارستان قائم (عج) مشغول ارائه خدمت هستند و علاوه براین با حضور رییس بیمارستان ابن سینا و 11 نفر از اساتید و جمع بسیاری از دستیاران تخصصی این گروه، کارگروه سلامت روان در بحران تشکیل شده است که این خدمات داوطلبانه بخشی از فعالیت های این کارگروه است.

وی گفت: حفظ آرامش در شرایط بحرانی می تواند در بهبود شرایط جامعه نقش موثر ایفا نماید از همین رو اساتید ، دستیاران و رزیدنت های روان پزشک وارد این عرصه شده اند.

به گفته مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تا به امروز 872 بیمار مبتلا به سندرم حاد تنفسی و مشکوک به کرونا در استان خراسان رضوی بستری شده اند که 288 نفر آنان بهبود یافته و از بیمارستان ها مرخص شده اند.

دکتر حمیدرضا رحیمی اضافه کرد: 423 نفر از این تعداد به مراکز زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه نموده اند که هم اکنون 344 نفر آنان در بیمارستان های زیرپوشش این دانشگاه بستری هستند و 65 نفر نیز بهبود یافته و از بیمارستان ها مرخص شده اند.

دبیر کمیته مراقبت و درمان بیماری کرونا در دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز پیش از این به قطعیت 29 مورد ابتلا به ویروس کووید 19 عامل بیماری کرونا در خراسان رضوی اشاره نموده و گفته بود: تا به امروز هشت نفر در این استان بخاطر ابتلا به این ویروس جان باخته اند.

به گفته دکتر علی اصغر انجیدنی، 6 نفر از این تعداد در حوزه زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد و 2 نفر نیز در نیشابور بوده اند.

هم اکنون حدود پنج میلیون نفر از جمعیت 6 میلیون و 400 هزار نفری استان خراسان رضوی زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند و بقیه توسط دانشکده و دانشگاه های علوم پزشکی سبزوار، گناباد، تربت حیدریه، تربت جام و نیشابور خدمات رسانی می شوند.